Żamówko

aktualizacja: 2019-02-04 12:59:36

Sołtys: Zdzisław Kędzierski

Ilość mieszkańców: 99  

Rys historyczny

Żamówko to XVIII-wieczna kolonia olęderska. Wieś założono w 1777 r. i stanowiła własność domenalną. W 1870 r. wieś liczyła 53 mieszkań­ców, a w 1928 r. - 151 mieszkańców, co wiązało się - prawdopodobnie - z poszerzeniem okręgu wiejskiego o osadę Glinki i Podbrzezie.

Lokalizacja

Wieś zlokalizowana na zachodnim skraju Puszczy Goleniowskiej, oddalona ok. 7 km na półn.-wschód od Stepnicy, rozlokowana po zachodniej stronie drogi Stepnica - Wolin.

Historyczna forma wsi

Należy przypuszczać, iż pierwotnie wieś miała formę regularnej rzędówki, wytyczonej w kształcie litery "L". Wg. XIX-wiecznych przekazów kartograficznych Żamówko składało się z dwóch układów rzędowych, wytyczonych po zachodniej stronie drogi Stepnica - Wolin. Część zachodnia o regularnym rozplanowaniu, ze zwartą (typologicznie jednorodną) zabudową; na południe od tego układu usytuowana była duża, wielobudynkowa zagroda (być może folwark). Część wschodnia o luźnej (swobodnej) zabudowie, rozlokowanej przy krętej, łukowatej drodze. W owym czasie pojedyncze zagrody ulokowane również były przy szosie Stepnica - Wolin. W 1. 20-tych XX w., przy szosie do Stepnicy, rozmieszczono zwartą (kilkubudynkową) kolonię rolniczą.

Wieś współczesna

Pierwotny układ przestrzenny uległ częściowemu zatarciu i przekształceniu. Całkowicie wyburzono zachodni, rzędowy (regularny) układ przestrzenny z małym folwarkiem. Przyłączono do wsi dwie osady po wschodniej stronie szosy Stepnica - Wolin, tzn. Glinkę i Podbrzezie. Rozbudowano południkowy układ przestrzenny.

Obecnie wieś ma formę złożoną z dwóch, nieregularnych układów ulicowych. Część zachodnia o kompozycji luźnej, swobodnej. Zabudowa rozproszona, zorientowana do nieregularnie wytyczonej (krętej) drogi gruntowej. Zagrody niewielkie, 2-budynkowe (robotników leśnych) lub 3-budynkowe (rolnicze); przed zagrodami chłopskimi posadzone okazałe kasztanowce. Budynki murowane (sporadycznie zachowane ryglowe stodoły), wzniesione w okresie 4 ćw. XIX. - 1. 20-te XX w., o zróżnico­wanych i niewielkich wartościach kulturowych.

Część wschodnia (przy szosie Stepnica - Wolin) w formie krótkiej ulicówki, o zróżnicowanej kompozycji. Pierzeja zachodnia odsunięta ok. 20 m od drogi, tworzy regularny ciąg architektoniczny, złożony z jednoro­dnych zagród 2-budynkowych, wzniesionych w 1. 20-tych XX w.; zagrody zorientowane pilasto (schodkowe) względem siebie. Po wschodniej stronie drogi zagrody luźno rozmieszczone (o zróżnicowanej odległości od drogi), 2-budynkowe (z ryglowymi stodołami). W obrębie tego układu brak zadrze­wienia przydrożnego. Całość układu nie podlega ochronie konserwatorskiej, za wyjątkiem poszczególnych obiektów o wartościach kulturowych.

Obiekty chronione:

  1. Domy mieszkalne nr 1,2,5, 24pocz. XX w
  2. Stodoły nr 5,22 rok 1911 i kon. XIX w